Wszczepienie protezy stawu kolanowego wykonuje się głównie u osób starszych. Na skutek zmian zwyrodnieniowych w okolicy stawu następuje znaczne obniżenie sprawności w tym rejonie – chrząstka stawowa powoli ulega zniszczeniu i kości udowa i piszczelowa trą o siebie. Pacjenci skarżą się wtedy na silny ból, który utrudnia (a w części przypadków wręcz uniemożliwia) normalne funkcjonowanie. W początkowym okresie pomaga farmakoterapia i fizjoterapia, jednak wraz z upływem czasu te rozwiązania przestają wystarczać. Gdy mamy do czynienia z zaawansowanym stadium choroby jedynym skutecznym sposobem na zlikwidowanie dolegliwości jest leczenie operacyjne.
Wszczepienie endoprotezy
W miejsce chorego stawu kolanowego lekarz wszczepia implant wykonany z metalowych i plastikowych części. Przeprowadzenie takiego zabiegu trwa około 2h a okres hospitalizacji to mniej więcej tydzień. W tym czasie pacjent dowiaduje się, jak powinien poruszać się za pomocą kul łokciowych i codziennie ćwiczy pod okiem lekarza. Pierwsze godziny rehabilitacji po endoprotezoplastyce to nauka jak prawidłowo siadać i kłaść się do łózka – szybka pionizacja jest tutaj bardzo ważna. Bez takiej wiedzy pacjent może łatwo uszkodzić wrażliwe tkanki. Jeśli leczenie operacyjne nie spowodowało żadnych powikłań zostaje wypisany do domu. Pacjent, który swoją pracę może wykonywać na siedząco może wrócić do niej po ok 2 miesiącach (podobnie jest z prowadzeniem pojazdów), ale zawsze ustala się to indywidualnie z lekarzem prowadzącym.
Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Poprawnie wykonany zabieg to tylko połowa sukcesu. Aby powrócić do pełnej sprawności konieczna jest prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego. To niezbędne, by zwiększyć zakres ruchów w stawie i poprawić jego stabilność. Dodatkowo celem całego procesu jest praca nad zwiększeniem siły mięśniowej nogi oraz zlikwidowanie bólu stawu. Najprawdopodobniej w początkowym okresie niemożliwe będzie ćwiczenie bez wcześniejszego przyjęcia środków przeciwbólowych – dolegliwości powinny jednak całkowicie ustąpić kilka tygodni po zabiegu. Kluczem do sukcesu jest takie wykonywanie ćwiczeń, by nie dopuścić do zesztywnienia stawu, przy jednoczesnej dbałości, by nadmiernie nie obciążać kolana.
Początkowy okres rehabilitacji to głównie wykonywanie ćwiczeń biernych (na szynach), czynno-biernych i napięciach izometrycznych mięśni w okolicach kolana. Ważnym elementem jest uczenie chorego prawidłowych technik wykonywania ćwiczeń, gdyż powinien regularnie powtarzać je w domu samodzielnie.
Przykładowe ćwiczenia, które zalecamy:
- pozycja leżąca, wyprostowana. Kończyna dolna wyprostowana, spoczywa na podłożu. W takiej pozycji staramy się „wcisnąć” kolano w podłoże przez kilka sekund (10 powtórzeń);
- pozycja leżąca, wyprostowana. Kończyna dolna wyprostowana, spoczywa na podłożu. Pod kolano wkładamy piankowy wałek czy zwinięty koc lub ręcznik. Powoli prostujemy kolano i unosimy stopę ku górze dbając, by kolano cały czas spoczywało na podpórce. Utrzymujemy łydkę równolegle do podłoża przez kilka sekund, opuszczamy (10 powtórzeń);
- pozycja leżąca, wyprostowana. Kończyna dolna wyprostowana, spoczywa na podłożu. Stopa ustawiona pod kątem prostym do podłoża, palce skierowane ku górze. Powoli zginamy stopę tak, by ustawić ją równolegle do podłoża. Wytrzymujemy kilka sekund, powracamy do pozycji wyjściowej (10 powtórzeń).
Stosuje się też zabiegi rehabilitacyjne – w RST dla pacjentów po endoprotezoplastyce stawu kolanowego zalecamy terapię laserem, polem magnetycznym i krioterapię.
Kolejny etap to rozciąganie mięśni – ta faza przypada na ok 3 miesiąc po zabiegu. Rehabilitant skupia się na dobraniu takich ćwiczeń, które pozwolą zwiększyć siłę mięśniową ze szczególnym uwzględnieniem mięśnia czworogłowego uda.
Aby umożliwić kończynie powrót do pełnej sprawności konieczna jest rezygnacja z niektórych aktywności fizycznych, jak bieganie, koszykówka czy piłka nożna. Wszystkim tym, którzy nie chcą rezygnować z uprawiania sportu zaleca się spacery, pływanie czy jazdę na rowerze.